Trong bài giảng Thánh lễ kết thúc Thượng Hội đồng Giám mục về Amazon, ĐTC Phanxicô mời gọi các tín hữu cầu nguyện xin nhận ra mình tội lỗi nghèo hèn cần được thương xót và loại bỏ sự khinh khi tự phụ đối với người khác. ĐTC Phanxicô cũng nhắc nhở Giáo hội biết lắng nghe tiếng kêu than của người nghèo, là tiếng kêu hy vọng của Giáo hội.
Sáng Chúa nhật 27/10, ĐTC Phanxicô đã cử hành Thánh lễ kết thúc Thượng Hội đồng Giám mục về Amazon, sau 3 tuần nhóm họp tại Vatican. Cùng đồng tế với ĐTC Phanxicô có các Hồng y, Giám mục và linh mục tham dự Thượng hội đồng. Trong số các tín hữu tham dự Thánh lễ, cũng có nhiều người bản địa Amazon và các tham dự viên của Thượng Hội đồng, đặc biệt có một số thành viên thuộc cộng đoàn “Con Tàu”.
Trong bài giảng, ĐTC Phanxicô phân tích thái độ cầu nguyện của ba nhân vật: người Pharisêu và người thu thuế trong dụ ngôn của Chúa Giêsu và người nghèo trong bài đọc thứ nhất.
1. “Không có tình yêu, thay vì cầu nguyện, người Pharisêu lại tự khen mình
Người Pharisêu bắt đầu cầu nguyện bằng cách thức rất tốt, “Lạy Chúa con cảm tạ Chúa”, đó là ngợi khen Chúa. Nhưng động lực ngợi khen của ông ta thì không tốt: vì ông “không như những người khác”, vì ông ăn chay, làm việc thiện, đóng thuế… (xem Đnl 14,22). Ông ta hãnh diện đang chu toàn các lề luật nhưng quên điều lớn nhất: yêu Chúa và tha nhân (xem Mt 22,36-40). Ông ta chỉ chú trọng vào mình, tự tin về sự tốt lành, khả năng giữ lề luật, nhưng lại không có tình yêu. Không có tình yêu thì ngay cả những điều tốt nhất cũng không có giá trị gì, như thánh Phaolô đã nói (xem 1Cr 13). ĐTC Phanxicô nhận xét rằng thay vì cầu nguyện, người này chỉ khen ngợi chính mình. Thực tế là ông không cần cầu xin Chúa điều gì bởi vì ông không cảm thấy mình cần hay mắc nợ, nhưng cảm thấy mình được thêm điểm. Ông ta ở trong đền thờ Chúa nhưng đang thực hiện tôn giáo của cái tôi.
Thờ phượng thật sự của Thiên Chúa luôn thông qua tình yêu tha nhân
ĐTC Phanxicô nói tiếp: Ông ta cũng quên cả tha nhân; ông ta khinh khi họ: đối với ông họ không có giá trị gì. “Những người khác”, cách gọi này chứng tỏ ông loại họ ra, đặt họ xa cách với mình. Đây là thái độ chúng ta gặp rất nhiều trong cuộc sống và trong lịch sử. Nhiều lần có những người, như người Pharisêu đứng trước người thu thuế, dựng lên những bức tường để ngăn cách họ, để loại bỏ người khác hơn nữa. Khi xem họ không có giá trị, người ta coi thường truyền thống, xóa bỏ lịch sử, chiếm đoạt đất đai tài nguyên. ĐTC Phanxicô nói: “Những sai lầm trong quá khứ không đủ để ngăn chặn việc bóc lột kẻ khác và gây ra vết thương cho anh em chúng ta cho chị đất của chúng ta: chúng ta đã nhìn thấy nó trong khuôn mặt đầy vết sẹo của Amazon. Tôn giáo của bản ngã vẫn tiếp tục, đạo đức giả với các nghi thức và “lời cầu nguyện” của nó, quên đi sự thờ phượng thật của Thiên Chúa là luôn thông qua tình yêu tha nhân”. ĐTC Phanxicô mời gọi các tín hữu xét lại nội tâm, xem mình có xem ai đó thấp kém, bị loại bỏ. Ngài mời gọi xin ơn để không xem mình là ưu việt, không chế nhạo khinh khi người khác; xin Chúa chữa lành khỏi thói nói xấu và chê trách người khác, những điều Thiên Chúa không yêu thích.
2. Cách cầu nguyện của người thu thuế: nhận ra mình nghèo hèn trước Thiên Chúa
Trái với cách cầu nguyện của người Pharisêu, cách cầu nguyện của người thu thuế giúp chúng ta hiểu điều gì đẹp lòng Thiên Chúa. Ông không bắt đầu bằng các ưu điểm của mình nhưng từ thiếu sót, không bắt đầu từ sự giàu có của cải, nhưng từ sự nghèo khổ trong cách sống – vì trong tội lỗi thì người ta không sống bao giờ sống tốt. ĐTC Phanxicô nhận xét: “Người thu thuế nhận ra mình nghèo hèn trước Thiên Chúa và Chúa lắng nghe lời cầu nguyện vắn gọn của ông. Người thu thuế đứng đàng xa, không dám nhìn lên trời, đấm ngực. Lời cầu nguyện của ông xuất phát từ trái tim chứ không có vẻ bên ngoài. Cầu nguyện là để Chúa nhìn vào nội tâm của mình, không giả hình, không biện hộ”.
Tin rằng mình cần được cứu độ
ĐTC Phanxicô nói tiếp: Từ thái độ cầu nguyện của người thu thuế, chúng ta biết mình phải bắt đầu từ đâu: từ việc tin rằng mình cần được cứu độ. Đó là bước đầu tiên trong tôn giáo của Thiên Chúa. Trong khi gốc rễ của sai lầm thiêng liêng là tin rằng mình công chính. Xem mình là công chính nghĩa là loại Thiên Chúa, Đấng công chính duy nhất, ra bên ngoài.
Mỗi chúng ta đều có một chút biệt phái và một chút giống người thu thuế
Chúa Giêsu cho thấy một nghịch lý trong dụ ngôn giữa người đạo đức và sốt sắng nhất thời đại và người tội lỗi nổi tiếng. Nhưng kết quả phán xét thì đảo ngược: người tốt nhưng tự phụ thì thất bại; người tội lỗi nhưng khiêm nhường thì được Chúa nâng dậy. ĐTC Phanxicô nhận xét: “Trong mỗi chúng ta đều có một chút Pharisêu và một chút biệt phái, vì chúng ta tự phụ, có thể tự biện minh, vô địch trong việc biện minh cho chính mình”. Ngài mời gọi cầu nguyện để xin ơn cảm thấy mình cần lòng thương xót, cảm thấy mình là những người nghèo nội tâm. Chỉ trong sự nghèo khó nội tâm ơn cứu độ của Thiên Chúa mới hoạt động.
3. Lời cầu nguyện của người nghèo.
Lời cầu nguyện của người tự xem mình công chính bị sức nặng của cái tôi kéo xuống, không thể vọng lên đến Chúa, còn lời cầu nguyện của người nghèo thì vọng lên đến Thiên Chúa. Những người nghèo là những người giữ cửa thiên đàng: họ sẽ mở rộng các cánh cửa sự sống vĩnh cửu. Họ không xem mình là chủ của cuộc sống này, không đặt mình trên trước người khác, họ chỉ có Chúa là gia nghiệp suy nhất.
Tiếng kêu hy vọng của Giáo hội
ĐTC Phanxicô kết luận: “Trong Thượng Hội đồng chúng ta đã nghe tiếng của người nghèo, suy tư về sự bấp bênh của họ, bị đe dọa bởi những mô hình phát triển nguy hiểm. Tuy nhiên, chính trong hoàn cảnh này, nhiều người đã làm chứng rằng có thể nhìn thực tại theo cách thức khác bằng cách đón nhận nó như một món quà với bàn tay mở rộng, xem thiên nhiên như ngôi nhà cần được chăm sóc gìn giữ với sự tín thác vào Chúa. Thiên Chúa lắng nghe lời cầu nguyện của kẻ bị áp bức. Bao nhiêu lần trong Giáo hội, tiếng kêu của người nghèo không được lắng nghe và có thể bị bóp nghẹt vì gây khó chịu. Chúng ta xin ơn biết lắng nghe tiếng kêu của người nghèo: là tiếng kêu hy vọng của Giáo hội”.
Hồng Thủy
Nguồn: Đài Vatican