Sứ điệp của ĐTC Phanxicô nhân Ngày Ông bà và Người Cao tuổi lần thứ nhất

“Ta luôn ở cùng con”

Các ông bà nội ngoại và các bạn cao niên thân mến,

“Ta luôn ở cùng con” (Mt 28,20): đây là lời Chúa đã hứa với các môn đệ trước khi về trời. Đây là những lời hôm nay Chúa lặp lại với anh chị em, thưa quý ông bà nội ngoại và những người bạn cao niên. “Tôi luôn ở bên anh chị em”, cũng là những lời mà với tư cách là Giám mục của Roma và một người lớn tuổi như anh chị em, tôi muốn nói với anh chị em trong Ngày Thế giới Ông bà và Người cao tuổi lần thứ nhất. Toàn thể Giáo hội gần gũi với anh chị em – với chúng ta – và quan tâm đến anh chị em, yêu thương anh chị em và không muốn để anh chị em đơn độc!

An ủi giữa đại dịch

Tôi biết rõ rằng Sứ điệp này đến với anh chị em vào một thời điểm khó khăn: đại dịch ập xuống trên chúng ta như một cơn bão dữ dội và bất ngờ; đó là thời gian thử thách cho tất cả mọi người, nhưng đặc biệt là đối với những người cao tuổi chúng ta. Nhiều người trong chúng ta bị bệnh, những người khác chết hoặc chứng kiến cái chết của vợ / chồng hoặc những người thân yêu, trong khi những người khác thấy mình bị cô lập và cô đơn trong thời gian dài.

Chúa nhận biết tất cả những gì chúng ta đã trải qua trong thời gian này. Người gần gũi với những người cảm thấy bị cô lập và cô đơn, những cảm giác càng trở nên đau xót hơn trong đại dịch. Có một truyền thống kể rằng, thánh Gioakim, ông ngoại của Chúa Giêsu, cảm thấy bị những người xung quanh xa lánh vì không có con; cuộc sống của ngài, cũng như của thánh Anna vợ ngài, bị coi là vô ích. Vì vậy, Chúa đã gửi một thiên thần đến để an ủi ngài. Trong khi ngài buồn bã trầm ngâm bên ngoài cổng thành, một sứ giả của Chúa xuất hiện với ngài và nói: “Gioakim, Gioakim! Chúa đã nghe lời cầu nguyện van nài của ông”[1]. Trong một trong những bức bích họa nổi tiếng của mình[2], hoạ sĩ Giotto dường như đặt bối cảnh vào ban đêm, một trong nhiều đêm không ngủ, chất đầy những ký ức, lo lắng và mong ước, mà nhiều người trong chúng ta đã trở nên quen thuộc.

Chúa sai thiên thần, gửi sứ giả qua lời của Người

Ngay cả trong những thời khắc đen tối nhất, như trong những tháng đại dịch này, Chúa vẫn tiếp tục gửi các thiên thần đến để xoa dịu nỗi cô đơn của chúng ta và nhắc nhở chúng ta: “Ta luôn ở bên các con”. Người nói điều này với anh chị em, và Người nói điều đó với tôi. Đó là ý nghĩa của Ngày này, Ngày mà tôi muốn cử hành lần đầu tiên trong năm đặc biệt này, khi thời gian dài bị cô lập kết thúc và cuộc sống xã hội từ từ trở lại. Cầu mong cho mọi người ông, người bà, mỗi người lớn tuổi, đặc biệt là những người cô đơn nhất trong chúng ta, được một thiên thần viếng thăm!

Đôi khi những thiên thần đó mang khuôn mặt của các cháu của chúng ta, đôi khi có khuôn mặt của các thành viên trong gia đình, những người bạn lâu năm hoặc những người mà chúng ta đã biết trong những khoảng thời gian thử thách này, khi chúng ta hiểu được những cái ôm và những cuộc thăm hỏi thì quan trọng dường nào đối với mỗi người chúng ta. Tôi buồn biết bao khi ở một số nơi người ta vẫn không thể thực hiện những điều này!

Tuy nhiên, Chúa cũng gửi cho chúng ta những sứ giả qua lời của Người, những điều luôn ở trong tầm tay. Chúng ta hãy cố gắng đọc một trang Tin Mừng mỗi ngày, cầu nguyện với các Thánh vịnh, đọc các sách ngôn sứ! Chúng ta sẽ được an ủi bởi sự thành tín của Chúa. Kinh Thánh cũng sẽ giúp chúng ta hiểu những gì Chúa đang yêu cầu trong cuộc sống của chúng ta hôm nay. Vì vào mọi giờ trong ngày (x. Mt 20, 1-16) và trong mọi mùa của cuộc sống, Chúa vẫn tiếp tục sai thợ vào làm vườn nho của Người. Có thể nói, tôi đã được kêu gọi để trở thành Giám mục của Roma khi tôi đã đến tuổi nghỉ hưu và nghĩ rằng tôi sẽ không làm bất cứ điều gì mới. Chúa luôn – luôn luôn – ở gần chúng ta. Người ở gần chúng ta với những khả năng mới, ý tưởng mới, niềm an ủi mới, nhưng luôn ở gần chúng ta. Anh chị em biết rằng Chúa là vĩnh cửu; Chúa không bao giờ nghỉ hưu.

Ơn gọi của người cao niên

Trong Tin Mừng thánh Mátthêu, Chúa Giêsu nói với các Tông đồ: “Vậy anh em hãy đi và làm cho muôn dân trở thành môn đệ, làm phép rửa cho họ nhân danh Chúa Cha, Chúa Con và Chúa Thánh Thần, dạy bảo họ tuân giữ mọi điều Thầy đã truyền cho anh em” (28, 19-20). Những lời này cũng được nói với chúng ta ngày hôm nay. Chúng giúp chúng ta hiểu rõ hơn rằng ơn gọi của chúng ta là gìn giữ cội nguồn của mình, truyền lại đức tin cho lớp trẻ và chăm sóc những trẻ nhỏ. Hãy suy nghĩ về nó: ơn gọi của chúng ta ngày nay, ở tuổi của chúng ta là gì? Gìn giữ cội nguồn của chúng ta, trao truyền niềm tin cho lớp trẻ và chăm sóc những trẻ nhỏ. Đừng bao giờ quên điều này.

Việc anh chị em bao nhiêu tuổi, anh chị em còn đi làm hay không, anh chị em độc thân hay có gia đình, anh chị em đã trở thành bà hay ông khi còn trẻ hay lúc lớn tuổi hơn, anh chị em vẫn tự lập hay cần trợ giúp, những điều này không tạo nên sự khác biệt. Bởi vì công việc loan báo Tin Mừng và chuyển trao các truyền thống cho con cháu mình thì không có tuổi nghỉ hưu. Anh chị em chỉ cần lên kế hoạch và thực hiện một điều gì đó mới.

Vào thời điểm quan trọng này trong lịch sử, anh chị em có một ơn gọi được đổi mới. Anh chị em có thể tự hỏi: Làm sao điều này có thể thực hiện được? Sức lực của tôi đang cạn kiệt và tôi không nghĩ mình có thể làm được nhiều việc. Làm sao tôi có thể bắt đầu hành động khác đi khi thói quen đã trở thành một phần trong cuộc sống của tôi? Làm sao tôi có thể cống hiến hết mình cho những người nghèo khi tôi đã quá lo toan cho gia đình của mình? Làm sao tôi có thể mở rộng tầm nhìn của mình khi tôi thậm chí không thể rời khỏi nơi ở của mình? Chẳng phải sự cô độc của tôi đã đủ là một gánh nặng rồi sao? Có bao nhiêu người trong số anh chị em đang hỏi câu đó: không phải sự cô độc của tôi đã đủ là một gánh nặng rồi sao? Chính Chúa Giêsu đã nghe một câu hỏi tương tự từ ông Nicôđêmô: “Một người đã già rồi, làm sao có thể sinh ra được?” (Ga 3, 4). Chúa trả lời, điều đó có thể xảy ra, nếu chúng ta mở lòng đón nhận hoạt động của Chúa Thánh Thần, Đấng thổi đến nơi đâu Người muốn. Chúa Thánh Thần, với sự tự do của mình, Người đi đến bất cứ nơi đâu, và làm bất cứ điều gì Người muốn.

Thoát ra khỏi đại dịch

Như tôi đã lặp lại nhiều lần, chúng ta sẽ không thoát ra khỏi cuộc khủng hoảng hiện tại như chúng ta là trước đây, nhưng sẽ tốt hơn hoặc tệ hơn. Và “Nhờ trời,… ước gì đây không là một bi kịch khác của lịch sử mà lại một lần nữa chúng ta chẳng học được gì. Ước gì chúng ta luôn nhớ đến những người già đã chết vì thiếu máy trợ thở, … Ước gì nỗi đớn đau dằn vặt lớn lao đó không trở nên vô ích, nhưng là bước tiến giúp chúng ta biết đổi mới cách sống. Ước gì chúng ta tái khám phá và vĩnh viễn nhận biết rằng chúng ta cần đến nhau, chúng ta mắc nợ lẫn nhau để nhờ đó, gia đình nhân loại được tái sinh”(Fratelli Tutti, 35). Không ai được cứu một mình. Tất cả chúng ta đều mắc nợ lẫn nhau. Tất cả chúng ta đều là anh chị em.

Theo quan điểm này, tôi muốn nói với anh chị em rằng anh chị em là người cần thiết để giúp xây dựng, trong tình huynh đệ và tình bạn xã hội, thế giới tương lai: thế giới mà chúng ta, cùng với con cháu của chúng ta, sẽ sống sau khi cơn bão đã lắng xuống. Tất cả chúng ta phải tham gia tích cực vào việc đổi mới và hỗ trợ các xã hội đang gặp khó khăn của chúng ta” (ibid., 77). Trong số các trụ cột hỗ trợ dinh thự mới này, có ba trụ cột mà anh chị em, tốt hơn bất kỳ ai khác, có thể giúp thiết lập. Ba trụ cột đó là ước mơ, ký ức và cầu nguyện. Sự gần gũi của Chúa sẽ ban cho tất cả, ngay cả những người yếu đuối nhất trong chúng ta, sức mạnh cần thiết để bắt đầu một cuộc hành trình mới trên con đường của ước mơ, ký ức và cầu nguyện.

Ước mơ, ký ức và cầu nguyện

Ngôn sứ Giô-en đã từng loan báo lời hứa này: “Những người già của các ngươi sẽ được báo mộng, và những người trẻ của các ngươi sẽ thấy thị kiến” (3, 1). Tương lai của thế giới phụ thuộc vào giao ước giữa trẻ và già. Ai có thể chắp cánh ước mơ của người già và biến chúng thành hiện thực, nếu không phải là người trẻ? Tuy nhiên, để điều này xảy ra, chúng ta cần phải tiếp tục ước mơ. Ước mơ của chúng ta về công lý, về hòa bình, về tình liên đới có thể giúp những người trẻ của chúng ta có những tầm nhìn mới; bằng cách này, chúng ta có thể cùng nhau xây dựng tương lai. Anh chị em cần chứng tỏ rằng có thể vượt qua và đổi mới sau trải nghiệm gian khổ. Tôi chắc chắn rằng anh chị em đã hơn một lần trải nghiệm như thế: trong cuộc đời anh chị em, anh chị em đã phải đối mặt với bất kỳ khó khăn nào nhưng vẫn có thể vượt qua. Giờ đây hãy sử dụng những kinh nghiệm đó để học cách vượt qua.

Những giấc mơ vì thế mà đan xen với ký ức. Tôi nghĩ về ký ức đau thương của chiến tranh và tầm quan trọng của nó đối với việc giúp những người trẻ tuổi học được giá trị của hòa bình. Những người trong số anh chị em đã trải qua đau khổ của chiến tranh phải truyền lại thông điệp này. Giữ cho ký ức sống động là một sứ mệnh thực sự của mỗi người cao tuổi: giữ cho ký ức sống động và chia sẻ nó với những người khác. Edith Bruck, người đã sống sót sau cuộc diệt chủng Shoah kinh hoàng, đã nói rằng “ngay cả việc soi sáng cho một lương tâm cũng đáng với những nỗ lực và đau đớn để giữ cho ký ức về những gì đã qua tồn tại”. Bà nói tiếp: “Đối với tôi, ký ức là sống.[3] Tôi cũng nghĩ đến ông bà của tôi, và về những người trong số anh chị em đã phải di cư và biết rằng thật khó khăn khi rời bỏ chính ngôi nhà của mình, như rất nhiều người vẫn tiếp tục làm ngày hôm nay, để tìm kiếm một tương lai. Một số người trong số những người đó thậm chí có thể bây giờ đang ở bên cạnh chúng ta, chăm sóc cho chúng ta. Ký ức này có thể giúp xây dựng một thế giới nhân văn và hiếu khách hơn. Tuy nhiên, nếu không có ký ức, chúng ta sẽ không bao giờ có thể xây dựng được; không có nền móng thì không bao giờ xây được một ngôi nhà. Không bao giờ. Và nền tảng của cuộc sống là ký ức.

Cuối cùng là cầu nguyện. Như vị tiền nhiệm của tôi, Đức Biển Đức XI, một người cao niên thánh thiện vẫn tiếp tục cầu nguyện và làm việc cho Giáo hội, đã từng nói: “Lời cầu nguyện của người cao tuổi có thể bảo vệ thế giới, có lẽ giúp ích cách hữu hiệu hơn là hoạt động tất bật của nhiều người”[4]. Ngài đã nói những lời này vào năm 2012, gần cuối triều đại giáo hoàng của mình. Thật là hay. Lời cầu nguyện của anh chị em là một nguồn lực vô cùng quý giá: nó là hơi thở sâu mà Giáo hội và thế giới vô cùng cần thiết lúc này (x. Tông huấn Evangelii Gaudium, 262). Đặc biệt là trong thời điểm khó khăn này của nhân loại, khi chúng ta cùng ở trên cùng một con thuyền chèo qua biển cả bão tố của đại dịch, lời cầu bầu của anh chị em cho thế giới và cho Giáo hội vô cùng có giá trị: nó truyền cho mọi người sự tin tưởng thanh thản rằng chúng ta sẽ sớm đến bờ.

Quý ông bà nội ngoại và anh chị em cao niên thân mến, kết thúc Sứ điệp gửi đến anh chị em, tôi cũng muốn nhắc đến gương của Chân phước (sắp được phong thánh) Charles de Foucauld. Ngài sống như một ẩn sĩ ở Algeria và ở đó ngài đã làm chứng cho “mong muốn được cảm thấy mình là anh em đối với tất cả mọi người” (Fratelli Tutti, 287). Câu chuyện về cuộc đời của ngài cho thấy làm thế nào, ngay cả trong sự đơn độc của sa mạc của riêng một người, có thể cầu bầu cho những người nghèo trên toàn thế giới và thực sự trở thành một người anh chị em của thế giới.

Tôi cầu xin Chúa, cũng nhờ gương của ngài, giúp cho tất cả chúng ta có thể mở tấm lòng nhạy cảm trước những đau khổ của người nghèo và cầu khẩn cho những nhu cầu của họ. Chớ gì mỗi người chúng ta học cách lặp lại với tất cả mọi người, và đặc biệt là với người trẻ, những lời an ủi mà chúng ta đã nghe nói với chúng ta hôm nay: “Tôi luôn ở bên bạn”! Hãy tiếp tục tiến bước! Xin Chúa chúc lành cho anh chị em.

ĐTC Phanxicô

Roma, đền thờ thánh Gioan Laterano, ngày 31/05/2021,

Lễ Đức Mẹ đi viếng bà thánh Elizabeth

[1] Câu chuyện được kể trong Ngụy thư “Sách Tin mừng thứ nhất của thánh Giacôbê“.

[2] Hình ảnh này được chọn làm logo của Ngày Thế giới Ông bà và Người Cao niên.

[3] Ký ức là cuộc sống, chữ viết là hơi thở. Báo Quan sát viên Roma, 26/01/2021.

[4] Thăm viếng Nhà Gia đình “Hoan hô Người già”, 02/11/2012.