Cuối bài giáo lý tại buổi tiếp kiến chung sáng thứ Tư 11/8, ĐTC Phanxicô hy vọng là, với sự trợ giúp của Thiên Chúa, các tín hữu có thể bước đi “trên con đường của các Điều Răn”, là “những nhà mô phạm” dẫn đến cuộc gặp gỡ với Chúa Giêsu, nhưng luôn hướng tới “tình yêu dành cho Chúa Kitô” và biết rằng cuộc gặp gỡ với Người “quan trọng hơn tất cả các Điều Răn”.
Trong bài giáo lý trình bày với khoảng 4.000 tín hữu hiện diện tại đại thính đường Phaolô VI trong buổi tiếp kiến chung sáng thứ Tư 11/8, ĐTC Phanxicô nói về vai trò và giá trị của Lề Luật, nghĩa là luật Môsê, là Mười Điều răn.
ĐTC Phanxicô giải thích rằng vào thời ông Môsê, Thiên Chúa đã ban Lề Luật cho dân Israel, món quà tuyệt vời mà Thiên Chúa đã ban cho dân Người để chống lại tà giáo và thờ ngẫu tượng. Bởi vì thời bấy giờ ngoại giáo và thờ ngẫu tượng ở khắp mọi nơi và hành vi của con người bắt nguồn từ việc thờ ngẫu tượng. Vì lý do này, món quà tuyệt vời của Thiên Chúa dành cho dân Người là Lề Luật.
Nhưng đối với những người cho rằng tín hữu Galát phải tuân giữ Lề Luật để được cứu độ và không khiến Thiên Chúa thịnh nộ, thánh Phaolô trả lời rằng việc tuân giữ Luật Môsê và Giao ước với Thiên Chúa không ràng buộc theo cách “không thể phân tách được”. Thánh Phaolô nhấn mạnh đến tính mới mẻ triệt để của đời sống Kitô hữu nhờ hoạt động của Chúa Thánh Thần trong tâm hồn họ. Giao ước không dựa trên việc tuân giữ Lề Luật nhưng dựa trên đức tin vào việc thực hiện các lời hứa của Thiên Chúa.
Giờ đây, Thiên Chúa đã thực hiện một cách hoàn toàn những lời hứa đó trong mầu nhiệm vượt qua: cuộc khổ nạn, sự chết và sự phục sinh của Chúa Kitô. Những ai tin vào Tin Mừng được giải thoát khỏi những đòi hỏi của Lề Luật. Do đó, sự mới mẻ của đời sống Kitô hữu phát sinh từ sự đáp trả của chúng ta trước ơn thánh tuôn đổ của Chúa Thánh Thần, Đấng làm cho Lề Luật được thực hiện trong điều răn mới của tình yêu.
“Lề Luật để làm gì?”
Mở đầu bài giáo lý Đức Thánh Cha đặt câu hỏi: “Lề Luật để làm gì?” (Gl 3,19). Nếu đã có Chúa Thánh Thần, có Chúa Giêsu cứu độ chúng ta thì Lề Luật để làm gì? Đức Thánh Cha cho biết mục đích của bài giáo lý, khi muốn cùng với thánh Phaolô đào sâu câu hỏi hơn, đó là để nhận ra sự mới mẻ của đời sống Kitô hữu được Chúa Thánh Thần làm cho sinh động. Thánh Tông đồ viết: “Nếu anh em để cho Thần Khí hướng dẫn, thì anh em không còn lệ thuộc Lề Luật nữa” (Gl 5,18).
ĐTC Phanxicô nhận xét rằng thánh Phaolô viết cho tín hữu Galát để tìm cách bác bỏ lập luận của những người gièm pha ngài, những người cho rằng tín hữu Galát phải tuân giữ Lề Luật để được cứu độ. Họ là những người hoài cổ, hoài niệm về thời đại trước Chúa Giêsu Kitô. Thánh Tông Đồ không đồng ý chút nào. Đây không phải là những điều mà ngài đã đồng ý với các Tông đồ khác ở Giêrusalem. Ngài nhớ rất rõ những lời của thánh Phêrô: “Vậy bây giờ, sao anh em lại thử thách Thiên Chúa, mà quàng vào cổ các môn đệ một cái ách mà cả cha ông chúng ta lẫn chúng ta đã không có sức mang nổi?” (Cv 15, 10). Những lập trường trong ‘công đồng đầu tiên’ đó ở Giêrusalem là rất rõ ràng. Họ nói: “Thánh Thần và chúng tôi đã quyết định không đặt lên vai anh em một gánh nặng nào khác ngoài những điều cần thiết này: là kiêng ăn đồ đã cúng cho ngẫu tượng, kiêng ăn tiết, ăn thịt loài vật không cắt tiết, và tránh gian dâm” (Cv 15, 28-29). Đây là một số điều liên quan đến việc phụng thờ Thiên Chúa, việc thờ ngẫu tượng và cả cách hiểu về đời sống thời đó.
Giao ước của Thiên Chúa và Lề Luật
Khi nói về Lề Luật, thánh Phaolô thường đề cập đến Luật Môsê. ĐTC Phanxicô giải thích rằng Luật Môsê liên quan với Giao ước mà Thiên Chúa đã thiết lập với dân Người. Đức Thánh Cha nói: Theo nhiều văn bản Cựu Ước khác nhau, Torah – thuật ngữ tiếng Do Thái dùng để chỉ Lề Luật – là tập hợp của tất cả những quy định và chuẩn mực mà dân Israel phải tuân giữ theo Giao ước với Thiên Chúa. Một bản tổng hợp đầy đủ về Bộ Luật Torah có thể được tìm thấy trong bản văn của sách Đệ Nhị Luật: “ĐỨC CHÚA sẽ lấy làm vui vì hạnh phúc của anh (em), cũng như Người đã lấy làm vui vì hạnh phúc của cha ông anh (em), miễn là anh (em) nghe tiếng ĐỨC CHÚA, Thiên Chúa của anh (em), mà giữ những mệnh lệnh và thánh chỉ Người, ghi trong sách Luật này, miễn là anh (em) trở về với ĐỨC CHÚA, Thiên Chúa của anh (em), hết lòng hết dạ” (30, 9-10).
Lề Luật là cách thế nhờ đó dân Do Thái giữ mối liên hệ với Thiên Chúa và tôn trọng giao ước. ĐTC Phanxicô giải thích: Việc tuân giữ Lề Luật bảo đảm cho dân chúng những lợi ích của Giao ước và mối quan hệ đặc biệt với Thiên Chúa. Dân tộc này, người này, liên kết với Thiên Chúa và thể hiện sự kết hợp này bằng việc thực hiện và tuân giữ lề luật. Khi lập Giao ước với Israel, Thiên Chúa đã ban cho họ Luật Torah để họ có thể hiểu được ý muốn của Người và sống công chính. Nhiều lần, đặc biệt là trong các sách Ngôn sứ, có lưu ý rằng việc không tuân theo các quy định của Lề Luật thì đã là sự phản bội thực sự đối với Giao ước, và khiến Thiên Chúa nổi giận. Mối liên hệ giữa Giao ước và Lề Luật chặt chẽ đến nỗi hai thực tại được hiểu là không thể tách rời. Lề Luật là cách diễn tả cho thấy một người, một dân tộc có giao ước với Thiên Chúa.
Giao ước dựa trên niềm tin vào lời hứa của Thiên Chúa
Tuy nhiên, thánh Tông đồ giải thích cho tín hữu Galát rằng, trên thực tế, Giao ước và Lề Luật không phải là liên kết không thể tách biệt. ĐTC Phanxicô giải thích: Yếu tố đầu tiên mà thánh Phaolô dựa vào là Giao ước do Thiên Chúa thiết lập với ông Ápraham dựa trên niềm tin vào việc thực hiện lời hứa chứ không phải dựa trên việc tuân giữ Lề Luật, thứ mà khi đó chưa có. Thánh Tông đồ viết: “Tôi muốn nói là: Lề Luật, mãi bốn trăm ba mươi năm sau mới được thiết lập (với ông Môsê), không phế bỏ giao ước đã được Thiên Chúa ký kết (với tổ phụ Ápraham), và như vậy làm cho lời hứa ra vô hiệu”. Đức Thánh Cha lưu ý rằng “lời hứa” rất quan trọng: Dân Chúa, các Kitô hữu chúng ta bước đi trong cuộc đời và hướng nhìn đến một lời hứa, lời hứa chính là điều thu hút chúng ta để tiến bước đi gặp Chúa. “Thật thế, nếu nhờ Lề Luật mà người ta được hưởng gia tài, thì không còn phải là nhờ lời hứa nữa. Thế nhưng Thiên Chúa đã dùng một lời hứa mà ban ân huệ cho ông Ápraham” (Gl 3, 17-18). Với lý luận này, thánh Phaolô đã đạt được mục tiêu đầu tiên của mình: Lề Luật không phải là nền tảng của Giao Ước vì nó có sau. Nó cần thiết và đúng đắn nhưng trước đó đã có lời hứa, có giao ước.
Lề Luật được hoàn thành trong Chúa Kitô
Lập luận của thánh Phaolô đã loại bỏ tất cả những người cho rằng Luật Môsê là một phần cấu thành Giao ước. Trên thực tế, Lề Luật không có trong lời hứa với tổ phụ Ápraham. Đức Thánh Cha lưu ý: Tuy nhiên, khi nói điều này, chúng ta không nên nghĩ rằng thánh Phaolô chống lại Luật Môsê. Một vài lần trong các Thư của mình, ngài bảo vệ nguồn gốc thần linh của Luật Môsê và nói rằng nó có một vai trò được xác định rõ ràng trong lịch sử cứu độ. Tuy nhiên, Lề Luật không làm cho sống, không làm cho lời hứa được hoàn thành bởi vì nó không có khả năng thực hiện được. Lề Luật là con đường đưa bạn tiến đến cuộc gặp gỡ. Thánh Phaolô sử dụng một từ rất quan trọng: lề luật là “nhà giáo dục” hướng đến Chúa Kitô, đến đức tin vào Chúa Kitô, nghĩa là người thầy cầm tay dẫn bạn đến cuộc gặp gỡ. Những ai tìm kiếm sự sống cần phải nhìn vào lời hứa và sự hoàn thành lời hứa nơi Chúa Kitô.
Tính mới mẻ triệt để của đời sống Kitô hữu: hoàn thành Lề Luật theo giới răn yêu thương
Kết thúc bài giáo lý ĐTC Phanxicô nhận định rằng bài trình bày đầu tiên này của thánh Phaolô với tín hữu Galát trình bày sự mới mẻ triệt để của đời sống Kitô hữu. ĐTC Phanxicô đưa ra lời kêu gọi: tất cả những ai tin vào Chúa Giêsu Kitô đều được kêu gọi sống trong Chúa Thánh Thần, Đấng giải thoát khỏi Lề Luật và đồng thời, hoàn thành Lề Luật theo giới răn yêu thương.
Gặp gỡ Chúa Giêsu quan trọng hơn tất cả các điều răn
ĐTC Phanxicô nhắn nhủ thêm: Điều này rất quan trọng, Lề luật dẫn chúng ta đến với Chúa Giêsu. Nhưng một số bạn có thể nói với tôi: “Nhưng thưa cha, điều này có nghĩa là nếu con cầu nguyện đọc Kinh Tin Kính thì con không phải tuân giữ các điều răn sao?”. Không, các điều răn có liên quan theo nghĩa chúng là “nhà mô phạm” dẫn bạn đến cuộc gặp gỡ với Chúa Giêsu. Nhưng nếu bạn bỏ qua một bên cuộc gặp gỡ với Chúa Giêsu và muốn quay trở lại, xem các điều răn quan trọng hơn, thì đây là vấn đề của những nhà truyền giáo theo chủ nghĩa bảo thủ này, những người đã trà trộn với tín hữu Galát để làm họ bối rối. Xin Chúa giúp chúng ta đi trên con đường của các giới răn nhưng nhìn vào tình yêu dành cho Chúa Kitô, với cuộc gặp gỡ với Chúa Kitô, biết rằng cuộc gặp gỡ với Chúa Giêsu quan trọng hơn tất cả các điều răn.
Hồng Thủy
Nguồn: Đài Vatican News